Bağırsak ve Stres Bağlantısı / İkinci Beyin Sesli Kitap 15
Tüm duygusal işletim programlarımız arasında, stresli olaylar tarafından devreye sokulan program en iyi incelenenler arasındadır. Endişeli veya korkulu hissettiğinde, stres tepkin iş başındadır ve iç veya dış tehditler karşısında homeostaz durumunu veya iç dengeyi korumaya çalışır.
Stres hakkında konuştuğumuzda, genellikle günlük yaşam baskılarından veya travma ya da doğal afetler gibi daha büyük stres faktörlerinden kaynaklanan stresten bahsederiz. Ancak beynin enfeksiyonlar, ameliyatlar, kazalar, gıda zehirlenmeleri, uyku bozuklukları, sigarayı bırakma girişimleri ve hatta bir kadının adet dönemi kadar doğal bir şey de dahil olmak üzere birçok bedensel olayı stresli olarak algılar.
Stresli olduğunda vücudunda neler olduğuna dair perdeyi aralayalım. Ama önce duygusal beynin etkileyici yetenekleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olman gerekiyor. Hayatı tehdit eden durumlar onları en iyi şekilde sergiler.
Beyin bir tehdit olduğuna karar verirse, beyindeki stres programını harekete geçirir ve bu da gastrointestinal sistem de dahil olmak üzere vücudumuzdaki en uygun tepkiyi düzenler. Duygusal işletim programlarımızın her biri belirli bir sinyal molekülü kullanır, bu nedenle beyinde belirli bir maddenin salınması, vücut ve bağırsak üzerindeki tüm sonuçlarıyla birlikte tüm programın devreye girmesini tetikleyebilir. Beynin özel sinyal molekülleri arasında muhtemelen daha önce duymuş olduğun birkaç hormon bulunur: vücutta ağrı kesici görevi gören ve iyi hissetmeyi sağlayan endorfin; arzu ve motivasyonu tetikleyen dopamin; ve bazen "aşk hormonu" olarak adlandırılan ve güven ve cazibe duygularını harekete geçiren oksitosin. Ayrıca, daha önce bahsedilen ve stres ana anahtarı olarak görev yapan kortikotropin salgılatıcı faktör veya CRF olarak bilinen molekülü de içerirler.
Tamamen sağlıklı olsan ve bir plajda dinleniyor olsan bile, CRF böbreküstü bezlerin tarafından üretilen kortizol hormonunun miktarını düzenleyerek sağlığın için çok önemli bir rol oynar. Normal günlük dalgalanmaları sayesinde kortizol, uygun yağ, protein ve karbonhidrat metabolizmasını sürdürür ve bağışıklık sistemini kontrol altında tutmaya yardımcı olur.
Ancak stres programı aktive edildiğinde, bu CRF-kortizol sisteminde dramatik bir artış olur. Stresli olduğunda, beynindeki ilk yanıtlayıcı, tüm hayati işlevlerini kontrol eden ve CRF için ana üretim yeri olan küçük bir beyin bölgesi olan hipotalamustur. Kimyasal bir aracı vasıtasıyla, CRF salınımını, kortizol pompalamaya başlayan, böylece kan dolaşımındaki seviyesini artıran ve vücudu beklenen artan metabolik talebe hazırlayan adrenal bezin aktivasyonu izler.
Stres ana anahtarı olarak, hipotalamustan salınan CRF aynı zamanda lokal olarak başka bir beyin bölgesine, amigdalaya yayılır ve bu da endişe ve hatta korku hissini tetikler. Amigdalanın bu aktivasyonu vücutta kalp çarpıntısı, terli avuçlar ve sindirim sistemindeki herhangi bir içeriği ortadan kaldırma dürtüsü olarak ortaya çıkar.
Sindirim sistemindeki bu stres kaynaklı değişiklikler, bir yemeğin tadını çıkarmak için ideal bir yol gibi gelmeyebilir ve öyle de değildir. Bir dahaki sefere özellikle stresli bir günün ortasında olduğunda, büyük bir öğle yemeği yemek istemeyebileceğini unutma.
Daha rahat olduğunda yemek yesen bile, yemeğine karşı hoş olmayan bir bağırsak reaksiyonu yaşama ihtimalin hala vardır. Duygusal bir motor program bir kez tetiklendiğinde, etkileri saatlerce, hatta bazen de yıllarca sürebilir. Düşüncelerimiz, geçmiş olaylara dair anılarımız ve geleceğe dair beklentilerimiz beyin-bağırsak eksenimizdeki faaliyetleri etkileyebilir ve bunun sonuçları bazen acı verici olabilir.
Örneğin, akşam yemeğinde eşinle tartıştığın restorana geri dönersen, bu sefer dostça bir akşam yemeği sohbetine rağmen anıların öfke işletim programını tetikleyebilir. Eğer o restoran bir İtalyan restoranıysa, herhangi bir İtalyan restoranı ya da risotto düşüncesi bile öfke programını tetikleyebilir. Sindirim sıkıntısına neden olduğu için belirli yiyecekleri suçlamakta acele eden hastalar, semptomlarından sorumlu olanın yiyecek mi yoksa aslında daha önceki bir olayın hatırası mı olduğunu sorgulamalıdır. Semptomlarını tetikleyen koşullara dikkat etmeye başladığında, genellikle beyin-bağırsak bağlantısının inanılmaz gücünü fark edersin.